Varis Nedir?
Varis Nedir? Varis Neden Olur?
Genel olarak bacaklarda meydana gelen damar genişlemeleri VARİS olarak adlandırılır. Yapılan çalışmalara göre yetişkinlerin yaklaşık %30’unda varis mevcuttur.
Kadınlarda ve alt bacak bölgesinde çok daha yaygındır.
Toplardamarların görevi kirli kanı kalbe taşımaktır. Bacaklardaki toplardamarlar bu taşıma işlemini içlerinde bulunan kapaklar sayesinde yapabilmektedir. Kapaklar yer çekimine karşı sibop benzeri görev yaparak yukarı doğru kanı pompalamaktadır. Farklı nedenlerden dolayı bu kapaklar fonksiyonlarını yerine getiremediğinde, kan aşağıda doğru akmaya başlar (Venöz Reflü) ve damarların içerisinde birikerek yüksek basınç oluşturur. Bu da zamanla damarlarda genişlemelere, büzülüp, kıvrılarak cilt üzerinden bariz şekilde görülebilir bir hâl almasına neden olur.
Varis sadece kozmetik bir sorun değildir. Tedavi edilmezse ileri aşamalarda bacaklarda ağrı, şişlik, yanma şikayetlerine de sebep olup günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebilen bir hastalıktır.
Varisli damarların bazı potansiyel nedenleri şunlardır:
Genetik, gebelik, menopoz, 50 yaş üstü olmak, tütün ürünleri kullanımı, uzun süre ayakta durmak yada oturmak, obezite, doğum kontrol hapları, cinsiyet (kadınlarda sık görülür), damar yaralanmaları
Varis Çeşitleri Nelerdir?
Varis Çeşitleri;
- Kılcal Damar Varisleri,
- Retiküler Varisler
- Büyük Toplardamar Varisleri olarak üç’e ayrılır.
1- Kılcal damar varisleri (Telenjiektazi Varisleri)
Örümcek ağı damarları olarak da bilinirler. Yüzünüzde veya bacaklarınızda görünen küçük mavi veya kırmızı damar kümeleridir; zararsızdırlar ve diğer varislerin aksine cilt yüzeyinin altında kalırlar.
Gebelikte ve hormon ilaçları kullanan kadınlarda daha sık görülür. Elle hissedilmeyen bu varisler genellikle yaklaşık 1 mm çapındadır.
2- Retiküler (Orta Boy) Varisler
Retiküler Varisler, hafif kabarık ve genellikle mavi renkli olan varislerdir. Ayak bileği ve diz arkasında sıklıklar görülen, elle kolay hissedilemeyen bu varisler genellikle dört mm.’den küçük çaplardadır.
3- Büyük Toplardamar (Kalın ya da İç) Varisleri
Büyük toplardamar varisleri genellikle cildin yüzeyinden kabarıktır. Kalın ve belirgin olan bu varisler; genellikle uzun olurlar ve hoş olmayan görünüme sahiptirler.
Büyük ve Küçük Safen Ven adı verilen bacak toplardamarın düzensiz çalışması sonucu oluşur. Bu varisler büyük geniş kıvrımlar oluşturan, elle ve gözle kolayca fark edilebilen varislerdir.
Kabarık ve yeşilimsi bir görünüme sahiptirler. Çapları 3 mm.’den büyük olan bu varisler ayakta durulduğuna iyice belirgin hale gelmektedir.
Varis Belirtileri Nelerdir?
Varisli damarların birincil semptomları, genellikle bacaklarınızda oldukça şekilsiz görünüyor olmalarıdır. Ayrıca genişlemiş damarların üzerinde veya çevresinde ağrı, şişlik ve kasılma ve olabilir.
Bazı durumlarda, şişlik ve renk değişikliği gelişebilir. İleri seviye vakalarda damarlar önemli ölçüde kanayabilir ve ülserler oluşabilir.
Varis belirtileri kişiden kişiye farklı semptomlar gösterse de genellikle aşağıda ki gibi sıralanabilir;
- Bacaklarda ağrı, özellikle geceleri kramp, yanma hissi, şişme
- Varisli bölgede uyuşma ve kaşıntı
- Damarların yeşil, mor renklerde ve çıkıntılı görünmesi
- Kronik yorgunluk
- Ödem
Varis Zararları Nelerdir, Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Varisli damarlar tedavi edilmezse zamanla kötüleşir. Maalesef bu, semptomları en aza indirmek ve varisleri kontrol altında tutmak için gereken yaşam tarzı değişikliklerini yapsanız bile geçerlidir. Genellikle kötü bir görünüme sahip olsalar da, çoğu zaman uzun süreli tıbbi sorunlara neden olmazlar.
Ancak bazı ileri seviye vakalarda, varisli damarlar bacaklarınızda ülserlere, yaralara, kan pıhtılarına veya kronik iltihaplanmaya neden olabilir.
Bu semptomlardan herhangi birini fark ederseniz acilen doktorunuza başvurmalısınız.
Nadir olmasına rağmen varis komplikasyonları şunları içerebilir:
- Ülserler: Daha önce meydana gelmiş varisli damarların ve ayak bileklerinin çevresinde, ciltte ağrı veren ülserler oluşabilir. Ülserin en bilinen belirtisi deride renksiz nokta olarak görünmesidir. Bacak ülseri semptomları taşıdığınızı düşünüyorsanız zaman kaybetmeden bir sağlık uzmanınıza görünün.
- Kan Pıhtıları: Bazı durumlarda, bacakların daha derin katmanında bulunan damarlar gevşer, bacak ağrısına ve şişmeye neden olabilir. Bu gibi belirtiler kan pıhtısı belirtisi olabileceğinden, en kısa sürede tıbbi yardım alınmalıdır.
- Kanama: Cildin yüzeyine yakın damarlarda bazen patlamadan kaynaklı kanamalar olabilmektedir. Bunlar genelde ufak kanamalar olsa da, tıbbi müdahale gerektirir.
Varis Tanısı Nasıl Konulur?
Muayene
Günümüzde varis tanısı gelişen teknoloji ve ekipman sayesinde çok hızlı bir şekilde konulabilmektedir.
Varisli damarları teşhis etmek için öncelik; doktorunuzun size otururken ve ayakta dururken yapacağı ‘Fizik Muayene’dir. Yine yaşadığınız herhangi bir ağrı veya semptom hakkında sorular sorarak bilgi edinecektir. Daha sonra detaylı inceleme için Renkli Doppler Ultrasonografi işlemi isteyebilir.
Günümüzde tanı koymada en etkili yöntem Renkli Doppler Ultrasonografi’dir. Doppler USG, damarlardaki kan akışına bakmak için ses dalgalarını kullanan non-invaziv (girişimsel olmayan) bir testtir. Bu yöntem sayesinde toplardamarların genel yapısı incelenebilmekte; varisli damarlar, damarların içerisinde pıhtılaşma olup olmadığı ve kapakçıklardaki bozukluklar tespit edilebilmektedir.
Varis tanısı konmasında kullanılan diğer bir nadir yöntem de Venografi’dir. Renkli Doppler Ultrasonografi’nin yetersiz kaldığı durumlarda bu tetkik uygulanmaktadır. Bu yöntemde damar içerisine özel renkli bir ilaç verilerek röntgen çekilir. Röntgende net bir şekilde görüntülenen bu ilaç sayesinde damarlarınızdaki kan akışı ve düzensizlikler tespit edilir.
Bu iki yöntem dışında doktorunuzun kararına göre Bilgisayarlı Tomografi ve MR (Manyetik Rezonans) yöntemleri de kullanılabilmektedir.
Renkli Doppler Ultrasonografi
Renkli Doppler Ultrasonografi, Ultrason görüntüleme tekniklerinden en gelişmişi olan renkli doppler, yüksek frekanslı ses dalgalarının kan hücrelerine çarparak geri dönmesi sonucunda damarlardaki kan akışının tespit edilmesini sağlar.
Radyasyon içermediği için hamilelikte de sıklıkla kullanılan Renkli Doppler Ultrasonografi, vücudun birçok bölgesinde de gerçek zamanlı görüntüleme sağlamaktadır.
Renkli Doppler Ultrason Nasıl Çekilir?
Doppler ultrason, hastanın muayene masasına uzanmasıyla başlar. Sürülen ultrason jeli probun rahat hareket etmesini sağlar. Gerçek zamanlı olarak ekranda görünen kırmızı ve mavi renkler, damarlardaki kanın hızını ve akış yönünü göstermektedir. Böylece varise neden olan hasarlı damarlar bulunur ve hasarlı damarların durumu rahatlıkla çıkarılır. Bu sebepten renkli doppler ultrason tanı koymada çok önemlidir.
Renkli Doppler Ultrason, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok durumu teşhis etmeye yardımcı olabilir:
- Kan pıhtıları
- Bacak damarlarınızdaki, kan veya diğer sıvıların bacaklarınızda birikmesine neden olabilecek kötü işleyen valfler (venöz yetmezlik)
- Kalp kapak kusurları ve doğuştan kalp hastalığı
- Arter tıkanıklıkları
- Bacaklarınızda kan dolaşımında azalma (periferik arter hastalığı)
- Şişkin arterler (anevrizmalar)
- Boynunuzdaki gibi bir arterin daralması (karotis arter stenozu)
Varis Tedavisi
Varis Nasıl Tedavisi Edilir?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi varis tedavisi için Kalp ve Damar Cerrahisi bölümüne başvurulmalıdır.
Başlangıçta sadece estetik olarak rahatsız edici olan varisler, ilerleyen süreçlerde ağrı, kaşıntı, uyuşma ve yara gibi sorunlara yol açabilmektedir. Bu sebepten sorunu en baştan çözüme kavuşturmak yaşam kaliteniz açısından çok önemlidir.
Cerrahi yöntemle (ameliyat) tedavi edilebilen varis, gelişen teknoloji ile günümüzde ameliyatsız olarak da tedavi edilebilmektedir. Geleneksel yöntem olan ameliyatla tedavi de damar çıkarılarak işlem yapılmaktadır. İyileşme süresi daha uzun olan bu yöntem çok az tercih edilmektedir.
Cerrahi dışı yöntemler ise; Lazerle Varis Tedavisi, Köpük Tedavisi, Radyo Frekans Yöntemi İle Tedavi, Zamk/Yapıştırıcı Tedavisi, Skleroterapi’dir.
Varis probleminize hangi tedavi yönteminin uygulanacağı, doktorunuzun yapacağı ayrıntılı bir muayeneden sonra, varisli damarların tespit edilmesiyle belirlenir. Muayeneden sonra tedavi için Renkli Doppler Ultrasonografi ile değerlendirme yapılmalıdır.
Varis tedavisi ile ilgili detaylı bilgi için linke tıklayınız. Varis tedavisi…
Varis İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Varis şikayeti olan kişiler, tanı ve tedavi için Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı tarafından tedavi edilmelidir.
Varisin başlıca belirtileri şunlardır:
- Bacaklarda mavi mor şişlikler,
- Ağrı ve sızı ve haşınma hissi,
- Bacaklarda ağırlık hissi,
- Bacaklarda şişlik ve yanma,
- Bacaklarda uyuşukluk
Hamilelikte varis, kadınlarda en çok görülen sorunlardandır. Araştırmalara göre yaklaşık olarak hamile kadınların % 40’ı varis problemi yaşamaktadır. Bu dönemde alınan bazı önlemler, doğum sonrası varis riskinin en aza inmesini sağlayabilmektedir. Bu süreçte ne gibi önlemler almanız gerektiği ve hamilelikte varis tedavisi ile ilgili bilgileri burada bulabilirsiniz.
Hamileyken vücudunuzdaki kan miktarı artar ve damarlarınızdaki yükün çoğalmasına sebep olur. Progesteron (vücudu gebeliğe hazırlayan bir hormon) seviyeniz de yükselir ve kan damarlarınızın duvarlarını gevşetir. Rahmin büyümesi sonucu, vücudun sağ tarafında bulunan büyük damara (alt toplardamar) baskı çoğalır ve bu da bacak damarlarınızdaki basıncın artmasına sebep olur. Bu dönemde varisli damarlar artabilir. Siz büyüdükçe daha da büyür ve belirgin hale gelir.
Ailenizin diğer üyelerinde varis varsa, varis olma olasılığınız daha yüksektir. Kadınlarda erkeklerden daha yaygındır ve eğer sizde varsa, birbirini takip eden her hamilelikte ve yaşınız ilerledikçe daha da artma eğilimindedirler. Fazla kilolu olmak, ikiz veya daha fazla bebek taşımak ve uzun süre ayakta durmak da varis olasılığınızı artıracaktır.
Tüm bunlara rağmen iyi haber, özellikle hamile kalmadan önce varisleriniz yoksa, doğum yaptıktan sonra varislerin iyileşebileceği veya kaybolabileceğidir. Ve eğer iyileşmezlerse, bebeğiniz doğduktan sonra çeşitli tedavi seçeneklerine yönelebilirsiniz.
Ayrıca, özellikle ayak bileklerinizde, bacaklarınızda veya yüzünüzde cilt yüzeyine yakın küçük kan damarlarını fark etmiş olabilirsiniz. Bunlara örümcek damarları denir, çünkü genellikle küçük dalların merkezden dışarı yayılmasıyla örümceğe benzer bir düzende görünürler. (bazen bir ağacın dallarına veya belirli bir deseni olmayan ayrı ince çizgilere benzeyebilirler.)
Bunlar rahatsızlığa neden olmaz ve genellikle doğumdan sonra kaybolurlar.
Hamilelikte varisleri nasıl önleyebilirim?
Aşağıdaki durumlarda hamileyken varisli damarları önleyebilir veya en aza indirebilirsiniz:
- Doktorunuzun kontrolünde günlük egzersizler yapın. Kısa süreli hızlı bir yürüyüş bile dolaşımınızı iyileştirebilir.
- Hamilelik döneminizde önerilen ağırlık aralığında kalmaya dikkat edin.
- Ayaklarınızı ve bacaklarınızı mümkün olduğunca kalbinizin seviyesine veya daha yükseğe kaldırın. Otururken bacaklarınızı bir sandalyeye uzatın ve yastıklarla yükseltin.
- Otururken bacaklarınızı veya ayak bileklerinizi üst üste çaprazlamayın.
- Uzun süre oturmayın veya ayakta durmayın. Dinlenmek için sık sık mola verin.
- Doktorunuz önerdiyse varis çorabı giyinmeye devam edin. Çeşitli türleri olan bu çoraplar sayesinde bacaklarınızdaki kan dolaşımının daha düzenli olacaktır.
Aşağıdaki durumlarda hamileyken varisli damarları önleyebilir veya en aza indirebilirsiniz:
- Doktorunuzun kontrolünde günlük egzersizler yapın. Kısa süreli hızlı bir yürüyüş bile dolaşımınızı iyileştirebilir.
- Hamilelik döneminizde önerilen ağırlık aralığında kalmaya dikkat edin.
- Ayaklarınızı ve bacaklarınızı mümkün olduğunca kalbinizin seviyesine veya daha yükseğe kaldırın. Otururken bacaklarınızı bir sandalyeye uzatın ve yastıklarla yükseltin.
- Otururken bacaklarınızı veya ayak bileklerinizi üst üste çaprazlamayın.
- Uzun süre oturmayın veya ayakta durmayın. Dinlenmek için sık sık mola verin.
- Doktorunuz önerdiyse varis çorabı giyinmeye devam edin. Çeşitli türleri olan bu çoraplar sayesinde bacaklarınızdaki kan dolaşımının daha düzenli olacaktır.
Evet, varisden kurtulmak mümkündür. Eğer varis tedavisinde doğru tanı ve doğru haritalama ile sorunun temeli tespit edilip, bu doğrultuda en uygun tedavi ile varislerinizden kurtulabilirsiniz ve tekrarlama ihtimali en aza iner.
Malesef genç yaşlarda varis problemi oluşabilmektedir. Bunun en temel nedenlerinden biri genetik faktörlerdir. Genetik olarak varise uygun bir yapınız varsa ve bunun yanısıra yaptığınız iş veya yaşam tarzınızdan kaynaklı (spor vb.) sürekli ayakta kalıyorsanız varis problemi yaşama olasılığınız yüksek olacaktır.
Özetleyecek olursak:
- En büyük neden kalıtsal olmasıdır.
- Meslek hastalığı (ayakta fazla durulan işler),
- Obezite ve spor yapmamak,
- Günlük yaşamınızda fazla hareket etmemek,
- Doğum ve sık aralıklarla fazla veya çoğul doğum yapmak.
- Sigara, alkol gibi maddelerin fazla tüketilmesi.
Bir diğer sebep de damar tıkanıklı olan kişilerin kan sulandırıcı ilaç kullanılmamasıdır. Bu toplardamar içinde pıhtı oluşumuna ve bunun sonucunda ölüme kadar gidecek sonuçlar oluşabilir.
Varis tanısı; renkli doppler ultrason eşliğinde radyoloji uzmanı tarafından yapılan muayene ile yapılır. Muayene sırasında hasta ayağa kaldırılarak ayakta doppler USG yapılır. Bacak toplardamarlarındaki (venöz) kan akışı bu şekilde tespit edilerek tanı konulur.
Varis hastalığının detaylı teşhisinde kullanılan en başarılı tetkik renkli doppler ultrason‘dur. Normal muayene ile görülemeyen damarların durumu dopple usg ile detaylı incelenerek, damar haritası çıkarılır.
Varisler bir kez ortaya çıktıktan sonra kendiliğinden düzelmezler. İlerleme hızını azaltmak için alınacak önlemler arasında;
- Sağlıklı bir kiloda kalmak ve günde 20-30 dakikalık düzenli yürüyüşler yapmak,
- Ayaklarda sabit bir pozisyonda geçirilen sürenin uzunluğunu azaltmak yardımcı olabilir ve gün içinde ayakta durma ve oturma pozisyonları arasında geçiş yapmak da damarlardaki baskıyı azaltacaktır.
- Kan dolaşımınızı iyileştirmek için egzersiz yapın.
- Doktorunuz öneriyorsa varis çorapları kullanın .
Varis çorapları, tedavi sonrasında giymenizi tavsiye edebilir. Bunlar, kanın kalbinize daha kolay akabilmesi için bacaklarınıza yeterince baskı uygular. Ayrıca şişmeyi azaltırlar.
Venöz (toplardamar) yetmezliği ve varis hastaları tarafından sıklıkla kullanılan bir tıbbi çorap türüdür.